Patlamadan Korunma Dokumanı Hazırlama

 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI

 İşyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için alınması gerekli önlemleri belirlemek amacıyla hazırlanan ve 26/12/2003 tarih ve 25328 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik kapsamında (10.madde) işverenler tarafından patlamadan korunma dokümanı hazırlanması gerekmektedir. Bu kapsamda işyerlerinin çalışma şartları, kullanılan ve muhafaza edilen kimyasalların niteliği ve niceliği, kullanılan makine ekipmanların teknik özellikleri göz önünde bulundurularak patlamadan korunma dokümanı hazırlayarak patlayıcı ortamların risklerini en aza indirgemek amaçlanmaktadır.

 Patlamadan korunma dokümanı oluşturabilmek için İşyeri yerleşim planından da yararlanarak işyeri geneli bölgelere ayrılır.

Bir işyerinde normal çalışma şartlarında patlayıcı gaz, buhar ve tozların oluşması önlenemiyorsa yani patlayıcı ortama oluşması ihtimali varsa, patlayıcı ortam oluşacağı öngörülen alanlar belirlenir ve işyeri zone larda ayrılarak alınacak önlemler belirlenir.

Zone larda ayırma yapılırken dikkate alınan iki faktör vardır:

1. Patlayıcı ortamın meydana gelme olasılığı,

2. Meydana gelen patlayıcı ortamın devamlılığı (süresi).

Ayrıca patlayıcı ortamın yanıcı gaz/hava karışımı veya yanıcı toz/hava karışımıyla oluşması da isimlendirmede dikkate alınır.

 Patlayıcı ortam risklerinden korunmak için işyerlerinin idari ve teknik önlemler bulunmaktadır. İdari önlemlerin başında denetim mekanizmasının iyi işler halde olması gelmektedir. Birimlere ayrılmış şirket yapısında her iş prosesi takip ve denetim ile başlamalıdır. Bunların yanında yazılı ve görsel uyarılarında payı büyüktür. Çalışanların eğitimli olması ya da eğitimlerinin idari personelin organizasyonu sonucu düzenli bir şekilde verilebilir olması gerekmektedir. Patlamadan korunma eğitimini;

a)Yanma, yangın ve patlama

b)Patlayıcı ortam, çeşitleri ve oluşumu

c) Çalışma izni sistemi ve uygulanması

d) Patlayıcı ortam kontrolleri

e) Patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerde güvenli çalışma

f) Patlayıcı Ortam İçin İşaretler

g) Patlama, kaza ve acil durumlarda yapılması gerekenler

h) Yangınla mücadele

i) Tahliye

j) İlkyardım başlıklarını içerecektir.

 Teknik önlemleri ise, patlama tehlikesine neden olabilecek parlayıcı gazlar, buharlar, sisler veya yanıcı tozların isteyerek veya istemeyerek ortaya çıkması halinde, bunların güvenli bir yere uygun şekilde yönlendirilmesi veya uzaklaştırılması sağlanacak, bunun yapılması pratik olarak mümkün değilse yayılmalarını önleyecek uygun önlemler alınacaktır. Eğer patlayıcı ortam birkaç çeşit parlayıcı ve/veya yanıcı gazlar, buharlar, sisler veya tozlardan oluşuyorsa, alınacak koruyucu önlem en yüksek riske uygun olacaktır. Özellikle, çalışanların ve çalışma ortamının statik elektrik taşıyıcısı veya üreticisi olabileceği durumlarda, patlayıcı ortamı tutuşturabilen statik elektrik oluşumunu önlemek için çalışanlara uygun malzemeden yapılmış kişisel koruyucu giysiler verilecektir. Patlayıcı, parlayıcı veya kolay yanıcı maddelerin bulunduğu veya işlendiği yerlerde, sigara içilmesi, kibrit veya çakmak taşınması ve yakılması ve her türlü alev veya kıvılcım yaratabilecek maddelerin bulundurulması yasaktır ve bu husus, işyerlerinin gerekli yerlerinde uyarma levhaları ile belirtilecektir. Tesis, ekipman, koruyucu sistemler ve bunlarla bağlantılı cihazların patlayıcı ortamda güvenle kullanılabileceğinin, Patlamadan Korunma Dokümanında belirtilmesi halinde bunlar hizmete sokulabilir. Bu kural 27/10/2002 tarihli ve 24919 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmelik’e göre ekipman veya koruyucu sistem sayılmayan ancak tesiste yerleştirildikleri yerlerde kendileri bir tutuşturma tehlikesi oluşturan iş ekipmanları ve bağlantı elemanları için de geçerlidir. Bağlantı elemanlarında herhangi bir karışıklığa meydan vermemek için gerekli önlem alınacaktır.

 Patlama riskini en aza indirmek ve olası bir patlamada, patlamayı kontrol

altına almak, işyerine ve iş ekipmanlarına yayılmasını en aza indirebilmek için; işyerleri, iş ekipmanları ve bunlarla bağlantılı tüm cihazların tasarımı, inşası, montajı ve yerleştirilmesi, bakım, onarım ve işletilmesinde gerekli tüm önlemler alınacaktır. İşyerlerinde patlamanın fiziksel tesirlerinden çalışanların etkilenme riskini en aza indirmek için uygun önlemler alınacaktır. Gereken durumlarda, patlama şartları oluşmadan önce, çalışanların sesli ve/veya görsel işaretlerle uyarılması ve ortamdan uzaklaşması sağlanacaktır. Bir tehlike durumunda çalışanların tehlikeli bölgeden anında ve güvenli bir şekilde uzaklaşabilmeleri için tahliye sistemi kurulacak ve her an işler durumda bulunması sağlanacaktır. Kapalı yerlerde yapılan çalışmalarda kesinlikle sigara içilmeyecek, çakmak, kibrit, vb. ateşli ve alevli eşya kullanılmayacaktır. Kapalı yerlerde yapılacak çalışmalarda, acil durumlar için kaçış veya ulaşım her zaman açık ve kullanılır durumda olacak, ayrıca çalışana ve gözcüye düdük verilecektir. Patlayıcı ortamın oluşabileceği bölgelere, “Patlayıcı Ortam” uyarı işaret levhaları konacaktır. Patlayıcı ortam oluşumuna sebep olacak atıklar, buna meydan verilmeden toplanacak ve/veya zararsız şekilde uzaklaştırılacaktır. Patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan yerlerde elektrikli el aletleri kullanılmayacak, bunun yerine basınçlı hava ile kullanılanlar tercih edilecektir. Patlamadan Korunma Dokümanında belirtildiği takdirde; bir tehlike durumunda çalışanların tehlikeli bölgeden anında ve güvenli bir şekilde uzaklaşabilmeleri için tahliye sistemi kurulur ve her an işler durumda bulunması sağlanır.

 Patlayıcı ortam oluşabilecek bölümleri bulunan işyerlerinde; faaliyete başlanılmadan önce bütün işyerinin patlama yönünden güvenliğinin sağlandığı kanıtlanacaktır. Patlamadan korunmayı sağlamak için bütün koşullar yerine getirilir. Patlama yönünden güvenliğin sağlandığının kanıtlanması, patlamadan korunma konusunda eğitim almış ve/veya deneyimli ehil kişilerce yapılır. Yapılan risk değerlendirmesinin gerektirmesi halinde; Her hangi bir güç kesilmesinin ilave risklere neden olabileceği durumlarda, bu durumda kullanılacak ekipmanın ve güvenlik sistemlerinin, tesisin diğer kısımlarından bağımsız olarak güvenli bir şekilde çalışmasını sürdürmesi mümkün olmalıdır. Otomatik proseslerde amaçlanan çalışma koşullarından her hangi bir sapma meydana geldiğinde, otomatik sistemle bağlantılı ekipmana ve koruyucu sistemlere güvenliği tehlikeye atmamak şartıyla el ile müdahale yapılabilir. Bu müdahale sadece bu işte yetkili çalışanlar tarafından yapılır. Sistemin acil durdurulması halinde, biriken enerji mümkün olduğu kadar çabuk ve güvenli bir şekilde boşaltılır veya tehlike oluşturmayacak şekilde izole edilir. Yangın sisteminin bakımı düzenli aralıklarla yapılması gerekmektedir.