Tasarım

Endüstriyel Tasarım

Endüstriyel tasarım ürünün bütünü veya parçalarının, görsel olarak algılanabildiği, renk, biçim, şekil, doku, malzeme gibi özellikleridir.

Endüstriyel Tasarımın Özellikleri

·         Tasarım, üretilen ürünün kendine has özelliklerini belirtmek amacıyla kullanılır

·         Diğer ürünlerden ayırt edici bir özelliğe sahiptir

·         Ürün tasarımıyla, firmayı ve markayı temsil eder

·         Tasarım ürüne yenilik ve farklı bir bakış açısı getirir

Endüstriyel Tasarımı Tescili Neden Alınmalı?

·         Müşterinin beklentilerinin ötesine geçmek ve rekabet ortamı içerisinde, ürünün tasarımını ön plana çıkararak avantaj sağlanır.

·         Yapılan araştırmalar sonucunda ürün, kalite ve fiyat gibi unsurların dışında, ürün görüntüsü ve tasarımının da etkili olduğu belirlenmiştir. Aynı kalitede olan iki ürün arasında, tasarımı daha farklı olan ürünün tercih sebebi olduğu gözlenmektedir.

·         Tasarımda yenilik etkin bir pazarlama yöntemidir.

·         Tasarımların, başka kişilerce, tasarım hakkı sahibinin izni olmaksızın ticarileştirilmesinin engellenmesiyle, ekonomik ve sosyal anlamda firmanın geri dönüşlerinde büyük bir rol oynamaktadır.

Tasarım Tescil Süreci

·         Ülkemizde endüstriyel tasarımların tescil süreci özet olarak şekli inceleme, endüstriyel tasarım siciline kayıt ve yayın, itirazlar ve belgelendirme olarak dört ana işlem sürecinden oluşmaktadır.

·         Endüstriyel Tasarım Sicile Kayıt ve Yayımlama: Endüstriyel tasarım tescil başvuruları Endüstriyel Tasarım Siciline kaydedilmesi ve ilgili ilk Resmi Endüstriyel Tasarımlar Bülteninde yayınlanmasıdır.

·         Tescile İtiraz: Yayınlanan tasarımlara, yenilik ve ayırt edici nitelik vasfına sahip olmadığı gerekçesiyle ya da hak sahipliğine dayanarak ilân tarihinden itibaren altı ay içinde Enstitü nezdinde itiraz edilmesidir. İtiraz edilen tasarımın hak sahipliği ile, yenilik ve ayırt edici nitelik vasfına sahip olup olmadığı sunulan belgeler ışığında Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu tarafından incelenir.

·         Belgelendirme: 6 aylık yasal itiraz süresi içerisinde endüstriyel tasarım tesciline ilişkin itirazda bulunulmaması ya da yapılan itirazların reddedilmesi tasarım tescil belgesinin hazırlanmasıdır.

·         Yeni ve ayırt edici niteliğe sahip tasarımlar belge verilerek korunur. Bileşik bir ürünün bir parçası ile ilgili tasarımın kendi yeni ise ve ayırt edici bir niteliğe sahipse ayrıca korumadan yararlanır.

·         Bir tasarımın aynısı, başvuru veya rüçhan tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise o tasarım yeni kabul edilir. Tasarımlar sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorlarsa aynı kabul edilir. Kamuya sunma, sergileme, satış gibi yollarla piyasaya sürme, kullanma, tarif, yayım tanıtım veya benzer amaçlı faaliyetleri kapsar.

Tasarım Tescili İle ilgili Sorular

Endüstriyel Tasarım Olarak Tescil Edilemeyecek Tasarımlar Nelerdir?

o    Aşağıda belirtilen koruma şartlarını karşılamayan tasarımların tescili kesinleşmeyecektir.
Yeni ve ayırt edici niteliğe sahip tasarımlar belge verilerek korunur. Bileşik bir ürünün bir parçası ile ilgili tasarımın kendi yeni ise ve ayırt edici bir niteliğe sahipse ayrıca korumadan yararlanır.
Bir tasarımın aynısı, başvuru veya rüçhan tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise o tasarım yeni kabul edilir. Tasarımlar sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorlarsa aynı kabul edilir. Kamuya sunma, sergileme, satış gibi yollarla piyasaya sürme, kullanma, tarif, yayım tanıtım veya benzer amaçlı faaliyetleri kapsar. Üçüncü şahıslara yapılan ve açıkça veya zımnen gizlilik niteliği taşıdığı anlaşılan açıklamalar kamuya sunmanın kapsamı dışındadır.

o    Bir tasarımın ayırt edici niteliğe sahip olması, bu tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenim ile 554 sayılı K.H.K..'nın yedinci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen herhangi bir tasarımın böyle bir kullanıcıda yarattığı genel izlenim arasında belirgin bir farklılık olması anlamındadır.

o    Herhangi bir tasarımın ayırt edici nitelik açısından kıyaslandığı diğer bir tasarımın;
Başvuru veya rüçhan tarihinde Türkiye'de veya dünyada herhangi bir yerde piyasaya sunulmuş olması veya Enstitü tarafından tescilli bir tasarım olarak yayınlanmış ve ayırt edici nitelik açısından değerlendirilen tasarımın başvuru veya rüçhan tarihinde henüz koruma süresini doldurmamış olması, gerekir.Ayırt edici niteliğin değerlendirilmesinde, birbirleri ile kıyaslanan tasarımların ilke olarak farklılıklarından çok ortak özelliklerinin değerlendirilmesine ağırlık verilir ve tasarımcının tasarımı geliştirme açısından ne kadar seçenek özgürlüğüne sahip olduğu göz önüne alınır.

Tasarım Hakkı Talep Edenle Tasarımcı Arasındaki Fark Nedir?

o     Gerçek veya tüzel kişiler tasarım hakkı talebinde bulunabilirler.

o    Tasarım hakkı sahibi; tescile konu olan tasarımı veya tasarımın uygulandığı ürünü üreten, piyasaya sunan, satan, sözleşme yapmak için icapta bulunan, ticari amaçlı kullanandır.Tasarımcı ise; tasarımı gerçekleştiren kişidir.

o    Ekip çalışması sonunda ortaya çıkan tasarımlarda tasarımcıların isimlerinin tek tek belirtilmesi gerekmektedir.

o    Tasarım hakkı talep edenle tasarımcının farklı olması durumunda aradaki ilişki başvuru sırasında beyan edilmelidir.

o    Birden fazla tasarım sahibi olabilir. Ortak başvuru yapılabilir.

o    Tasarım tescilinde tasarımcının hakları korunmaktadır.

Endüstriyel Tasarım Haklarına İlişkin İhlaller ve Tecavüzler Konusunda Hangi Suçlar Tanımlanmakta ve Hangi Cezalar Öngörülmektedir?
Taklitçiliğinin cezaları nelerdir? Çakma ürün yapanlar ile satanlar aynı cezayı mı alırlar?

4128 sayılı Kanunun 3.maddesi ile 554 sayılı KHK'ye eklenen 48/A maddesinde belirtildiği üzere:

1. Tasarım hakkı sahibi olarak belirtilmesi gereken kimlik bildirimini gerçeğe aykırı olarak yapanlar veya tasarım koruması olan bir eşya veya ambalajı üzerine konulmuş, tasarım koruması olduğunu belirten işareti, yetkisi olmadan kaldıranlar veya kendisini haksız olarak tasarım başvurusu veya tasarım hakkı sahibi olarak gösterenler hakkında bir yıldan iki yıla kadar hapis (üç yüz milyon liradan altı yüz milyon liraya kadar ) ve para cezasına çaptırılır.

2. Hak ve alakası olmadığını veya tasarruf yetkisi bulunmadığını bilmesi gerektiği halde, tasarım hakkının korunmasına ilişkin mevzuatın devir ve intikal, rehin ve haciz ile ilgili maddelerinde yazılı haklardan birini veya bu hakla ilgili lisansı, başkasına devreden, veren, rehineden, bu haklar üzerinde herhangi bir tasarrufta bulunanlar ile korunan bir tasarım hakkının sahibi olmadığı veya koruma süresinin bittiği veya tasarım hakkının hükümsüzlüğü veya tasarım korunmasından doğan hakkının sona ermesi durumlarında, kendisinin veya başkasının imal ettiği veya satışa çıkardığı eşyaya veya ambalajlarına veya ticari evrakına veya ilanlarına, hukuken korunan bir tasarım hakkı ile ilgili olduğu kanısını uyandıracak şekilde, işaretler koyanlar veya bu amaçla yazılı ve görsel basındaki ilan ve reklamlarda, bu tarzda yazı, işaret veya ifadeleri kullananlar hakkında, iki yıldan üç yıla kadar hapis ve altı yüz milyon liradan bir milyar liraya kadar para cezasına, çaptırılır.

Bir Ülkede Tescil Edilen Endüstriyel Tasarımın Tüm Dünyada Geçerli Olacağı Düşüncesi Kamuoyunda Yaygındır? Bu Doğru Mudur?

Bir ülkede tescil edilen Endüstriyel Tasarımın tüm dünyada geçerli olacağı düşüncesi tamamen yanlıştır. Türkiye'de başvurusu yapılan ve tescil edilen bir tasarım sadece Türkiye sınırları içinde söz konusu kanunun getirdiği koruma hakkından yararlanır. Bu nedenle, ayrıca koruması istenilen her ülkede, o ülkenin mevzuatına göre başvuruda bulunularak tescil ettirme imkanı vardır.Lahey anlaşmasına katılım sonucunda Endüstriyel Tasarımların Uluslararası Tescilinin WIPO aracılığıyla yapılması sonucunda birden fazla ülkede tek bir ücretle, tek bir büro vasıtasıyla koruma sağlanabilecektir.

 

Üzerinde Sınai Mülkiyet Hakları Bulunan Bir Üründe Küçük Değişiklikler Yapılırsa Endüstriyel Tasarım Tescili Olabilir mi?

Yaygın kanı olan 7 yerinde değişiklik yapınca tasarım değişir inancı yanlıştır.

o    Üründe tamamen değişiklik yapılması gerekmektedir. Diğer bir deyişle üründe öyle bir değişiklik yaparsınız. Ürün bambaşka bir ürün haline gelir. Ürünün her yeri küçük küçük değiştirirsiniz ama ürün aynı üründür. Tasarımda farklılık tasarım konusunda bilinçli kişinin ürünleri ne kadar benzer bulduğu önemlidir.

o    Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında 554 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ikinci bölümünde yer alan koruma şartlarına haiz tasarımlar tescil edilebilir. Bu bakımdan bir tasarımın tescil edilebilmesi için yenilik kriterini taşıması ve ayırt edici nitelikte olması gerekir. Bir tasarımın aynısı, başvuru veya rüçhan tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise o tasarım yeni kabul edilir. Ancak sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorsa yenilik ve ayırt edicilik kriterleri açısından değerlendirilerek tescil talebi geri çevrilebilir.

Endüstriyel Tasarımın İtibarı Zarara Uğrarsa, Endüstriyel Tasarım Sahibi Tazminat İsteyebilir mi?
Tasarımdan doğan hakları tecavüze uğrayan tasarım hakkı sahibi, mahkemeden tecavüzün giderilmesini, maddi ve manevi zararın tazminini talep edebilir. Tasarımdan doğan haklara tecavüz eden tarafından tasarımın kötü şekilde üretimi veya uygun olmayan bir tarzda piyasaya sürülmesi sonucunda tasarımın itibarı zarara uğrarsa, tasarım hakkı sahibi bu nedenle ayrıca tazminat isteyebilir.

Uluslarası Tasarım Tescilinde Lahey Sistemi nedir?

Endüstriyel Tasarımların Uluslararası Tesciline İlişkin Lahey Anlaşması ile getirilen tescil sistemine Lahey Sistemi denir. Bu sistem, Uluslararası Büro (WIPO) nezdinde yapılacak tek bir başvuru ile birden fazla ülkede endüstriyel tasarım koruması elde etme imkanı sağlar.
Sistemin iki temel amacı vardır; tek bir başvuruyla, seçilen ülkelerde tescil yoluyla koruma sağlamak, tek bir başvuruyla, aynı etkiye sahip bir tescil sistemi kullanarak işlemleri daha kolay hale getirmek.

Böylelikle tescille ilgili bütün işlemler tek bir merkezden yürütülebilecek ve bütün kayıtlar tek bir merkezde tutulacaktır.

Uluslar arası Tasarım Tescili Başvurusunda Görsel Anlatımlar Nasıl Olmalıdır?

o    Bir uluslararası başvuru ile birlikte sunulan görsel anlatımlar, düz ve beyaz A4 kağıdına basılmalı ya da yapıştırılmalıdır. Başvuru sahibi, görsel anlatımları, yayınlanmasını istediği haliyle düzenlemelidir.

o    Bir uluslararası başvuruda yer alacak görsel anlatımların sayısında bir kısıtlama bulunmamaktadır. Her bir görsel anlatım için bir de kopya sunulmalıdır (başvuru sahibi görsel anlatımların renkli yayınlanmasını istiyorsa verilecek kopyanın da renkli olması gerekmektedir).Her bir tasarıma ait fotoğraf yada grafik formatındaki görsel anlatımların boyutları en fazla 16x16 cm olabilir, ve bir kenarı en az 3 cm. olmalıdır.

o    Bir uluslararası başvuru ile birlikte sunulan görsel anlatımlar, düz ve beyaz A4 kağıdına basılmalı ya da yapıştırılmalıdır.

o    Başvuru sahibi, görsel anlatımları, yayınlanmasını istediği haliyle düzenlemelidir. Bir uluslararası başvuruda yer alacak görsel anlatımların sayısında bir kısıtlama bulunmamaktadır.

o    Her bir görsel anlatım için bir de kopya sunulmalıdır (başvuru sahibi görsel anlatımların renkli yayınlanmasını istiyorsa verilecek kopyanın da renkli olması gerekmektedir).

o    Her bir tasarıma ait fotoğraf yada grafik formatındaki görsel anlatımların boyutları en fazla 16x16 cm olabilir, ve bir kenarı en az 3 cm. olmalıdır.

Uluslararası Tescil Tarihi Nedir?

Uluslararası Ofise yapılan doğrudan başvurularda başvuru kesinleşme tarihi, uluslararası tescil tarihi olmaktadır. Bununla beraber, sadece 1999 metnine göre yapılmış bir uluslararası başvuru Ulusal bir Ofis aracılığıyla Uluslararası Büroya gönderilmiş ise, Ulusal Ofisin uluslararası başvuruyu aldığı tarih (kesinleşme kriterlerini sağlıyorsa) uluslararası tescil tarihi olarak kabul edilmektedir.